“Als het de bedoeling was van bepaalde kringen ons monddood te maken en ons een middel tot kritische informatieverstrekking te ontnemen, dan zijn ze daar opnieuw niet in geslaagd.” Dat is de reactie van GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch na de uitspraak van de Jury van Ethische Praktijken inzake Reclame (JEP). Die laatste oordeelde dat de klachten tegen GAIA’s advertentiecampagne “Wij hebben er genoeg van" ongegrond is.
Op 17 en 24 april verscheen een advertentie van GAIA in alle Vlaamse en Franstalige kranten. Met het campagnebeeld en bijhorende duiding (zie bijlage) wees GAIA op de dieperliggende oorzaken van zoönotische epidemieën, pandemieën en uitbraken van dierenziektes (‘wet markets’, handel in wilde dieren, ontbossing en industriële/intensieve veehouderij) die meer en meer de kop opsteken en ravages aanrichten die mensen en telkens ook dieren treffen (bv. massale ruimingen van gezonde dieren om economische redenen bij uitbraken van dierenziektes. Michel Vandenbosch: “Of het nu epidemieën, pandemieën of uitbraken van dierenziektes betreft die in de campagne vermeld werden, bovenop al het menselijk leed dat ze veroorzaken, telkens gaan ze ook gepaard met veel dierenleed. En zoönosen ontstaan niet enkel door menselijk contact met wilde dieren zoals wellicht het Coronavirus op een ‘wet market’ in het Chinese Wuhan is overgesprongen van vleermuizen via schubdieren op mensen. Het gaat hier over onze systematische omgang met dieren (met name voor vleesproductie). Die heeft niet alleen een rampzalige impact heeft op het dierenwelzijn en de dierlijke gezondheid maar vaak ook menselijke gezondheidsrisico’s oplevert. We leveren globale systeemkritiek.” De landbouwsyndicaten Boerenbond en ABS vonden de campagne van GAIA “schandalig”, gevolgd door bevriende politici. De JEP ontving klachten. “Ze trokken de advertentie volledig op flessen en beschuldigden ons ervan de landbouwers persoonlijk verantwoordelijk te stellen voor de huidige covid-19-crisis. Nonsens natuurlijk.”
Onterechte beschuldigingen
Volledig onterechte beschuldigingen, oordeelde ook de JEP. “Wij overtreden met onze boodschap geen enkele regel inzake niet-commerciële reclame en krijgen dan ook over de hele lijn gelijk”, verduidelijkt Vandenbosch. In de brief van de JEP lezen we onder meer: “Wat het centrale campagnebeeld met de bijhorende teksten betreft, is de Jury van mening dat uit de advertentie niet blijkt dat landbouwers/veehouders persoonlijk geviseerd of verantwoordelijk zouden gesteld worden voor de huidige coronavirus-pandemie, maar veeleer deze laatste in het raam van een ruimere problematiek plaatst aan de hand van een weliswaar kritische maar beschrijvende tekst. Geen "stigmatiserende communicatie, die nodeloos angst inboezemt”, schrijft de JEP, die ook oordeelt dat “(niet-commerciële) reclame geen categorie van personen denigreert en evenmin ten onrechte misbruik maakt van ongeluk of lijden”.
Michel Vandenbosch: “Nergens beweert GAIA dat de landbouwers verantwoordelijk zijn voor de huidige crisis. Onze campagne neemt de boeren niet persoonlijk in het vizier. Men moet al ontzettend slecht kunnen lezen, lange tenen hebben en overdreven lichtgeraakt zijn om dat er uit af te leiden. GAIA bestrijdt een systeem van grootschalige uitbuiting van dieren dat ook grote risico’s voor de mens inhoudt . En dat zullen we blijven doen.”