“De strijd om te veranderen wat we eten zal nog moeilijker zijn dan de strijd om te veranderen wat we dragen. Maar alles is mogelijk.”
De moraalfilosoof wiens denken de dierenzaak het meest vooruitgeholpen heeft de afgelopen vijftig jaar, is ongetwijfeld Peter Singer. Deze Australische denker bracht in 1975 het baanbrekende boek ‘Animal Liberation’ uit en beïnvloedde daarmee wereldwijd generaties mensen. Wie Singers boeken leest, waarin hij haarfijn uitlegt dat dieren wezens met gevoel zijn, kan niet anders dan zijn of haar houding ten aanzien van dieren aanpassen. Ook voor GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch en GAIA-directeur Ann De Greef is Peter Singer een bron van inspiratie. We spraken hem.
Denk je dat de wereld een betere plek geworden is voor de dieren sinds de publicatie van je befaamde boek ‘Animal Liberation’ in 1975?
Helaas is er in zijn geheel genomen nu meer dierenleed in de wereld dan in 1975, ondanks enkele verbeteringen zoals wetten in de EU en in enkele andere regio’s die legbatterijen alsook individuele stallen voor zeugen en vleeskalveren verbieden. Dat is gedeeltelijk te wijten aan de enorme groei van de intensieve veehouderij in China, waar nog geen nationale wetgeving bestaat om het welzijn van landbouwdieren te beschermen. De enorme groei van de intensieve viskwekerij is een andere reden voor mijn negatieve oordeel. In 1975 waren er relatief weinig vissen die in netten of kooien werden opgesloten om te worden gekweekt, gedood en opgegeten. Vandaag worden er meer vissen gekweekt dan alle kippen, koeien, varkens en andere gewervelde landdieren.
Op welke manier, of in welke mate, zijn we ondanks uw negatieve oordeel toch wat vooruitgegaan in het erkennen van de belangen van dieren?
Dat hangt ervan af in welk deel van de wereld je je bevindt en over welke dieren je je zorgen maakt. Zoals ik al zei is er in de Europese Unie aanzienlijke vooruitgang geboekt in verband met dierenrechten, en ook in sommige andere westerse landen zijn er stappen voorwaarts gezet. Het is ook veel gebruikelijker dan vroeger om veganistisch te eten, of om in ieder geval minder dierlijke producten te eten. En het is heel goed dat er nu zo’n grote verscheidenheid aan plantaardige producten bestaat die tegemoetkomen aan de smaakvoorkeuren van mensen die van vlees houden. Helaas is er in Azië, Afrika of Latijns-Amerika veel minder vooruitgang geboekt op dit gebied.
Wat zijn vandaag en in de toekomst de grootste uitdagingen waar dierenrechtenorganisaties voor staan?
We moeten ofwel de vraag naar de consumptie van dierlijke producten sterk terugdringen, ofwel ervoor zorgen dat die producten worden gemaakt op een manier die evenveel rekening houdt met de belangen van dieren. Maar we weten niet hoe we deze dingen in de vereiste mate met elkaar in overeenstemming kunnen brengen.
Verschillende EU-lidstaten voerden een verbod in op pelsdierkwekerijen en grote modehuizen zoals Gucci, Armani en Versace hebben beslist om niet meer met bont te werken. Het toont aan dat de bontindustrie in verval is, en wel dankzij een wereldwijde alliantie, genaamd Fur Free Alliance, die in België vertegenwoordigd wordt door GAIA. Toont dat niet aan dat onze beweging grote veranderingen kan bereiken? Maar dat dat tijd in beslag neemt, veel tijd.
De campagne tegen bont is een groot succes voor de dierenbeweging, die miljoenen dieren redt van onuitsprekelijke pijn en ellende. Het toont aan dat we met veel hard werk en na verloop van tijd belangrijke veranderingen kunnen bewerkstelligen, en dat is bemoedigend. De strijd om te veranderen wat we eten zal nog moeilijker zijn dan de strijd om te veranderen wat we dragen. Maar alles is mogelijk.
Wat is de meest effectieve actie die mensen zelf kunnen ondernemen om het dierenbelang werkelijk in aanmerking te nemen?
Nadenken over wat je eet, en waar het vandaan komt, is een eerste stap. Wees daarnaast een actieve burger, die zich inzet voor veranderingen in de wet- en regelgeving in het belang van dieren.
Van welke veranderingen ten gunste van niet-menselijke dieren verwacht u dat ze in het komende decennium of laten we zeggen tegen 2050 werkelijkheid zullen worden? En stemt de tot nu toe geboekte vooruitgang u eerder optimistisch of pessimistisch in het licht van mogelijke toekomstige veranderingen ten gunste van de dierenbelangen?
Ik hoop te zien dat meer mensen overstappen op een plantaardige voedingwsijze, maar ik kan niet voorspellen wat er in China zal gebeuren. Misschien zullen nieuwe plantaardige producten of kweekvlees de vraag naar industriële veehouderij in China doen afnemen, of zal de dierenbeweging zich daar verder ontwikkelen. Ik hoop dat de vooruitgang zich geleidelijk over de hele wereld zal verspreiden.
GAIA en Eurogroup for Animals organiseerden in Brussel onlangs het allereerste symposium over ‘De evolutie van voedsel: naar diervrije en duurzame technologie’. Hoe ziet u de evolutie van de voedselconsumptie en -productie?
Ik zie die positief in en zoals ik hierboven al vermeldde: ik hoop dat meer mensen overstappen op een plantaardige voedingswijze en dat nieuwe plantaardige producten de industriële vleesproductie in bv. China zullen doen afnemen.
Wat vindt u van het werk dat GAIA sinds 1992 heeft verricht?
GAIA heeft een belangrijke rol gespeeld, niet alleen in België maar ook in Europa, in het verspreiden van het idee dat speciesisme verkeerd is, en dat pijn pijn is, of het nu de pijn van een mens is of van een niet-menselijk dier. GAIA heeft natuurlijk ook in belangrijke mate bijgedragen tot de goedkeuring van EU-regels die het leven van honderden miljoenen voelende wezens hebben verbeterd, en heeft ook in België specifieke verbeteringen tot stand gebracht in wetten en reglementeringen doen invoeren voor een betere behandeling van dieren.
30 jaar geleden organiseerde GAIA de allereerste Belgische conferentie over de ethiek en de strijd voor dierenbevrijding die plaatsvond in Brussel in het Huis van Erasmus. Eregast: Peter Singer. Onder de tweehonderd mensen die de conferentie bijwoonden waren enkele vooraanstaande Belgische filosofen en politici. Zij hoorden misschien wel de meest invloedrijke filosoof van onze tijd, die aan de wieg stond van de moderne dierenbeweging, uitleggen waar het bij dierenbevrijding, speciesisme en gelijke consideratie van gelijke belangen om gaat. Dit gezegd zijnde, bent u zich bewust van het feit dat u de oprichters van GAIA, Ann De Greef en Michel Vandenbosch, geïnspireerd heeft, en dat zonder Peter Singer GAIA hoogstwaarschijnlijk nooit zou bestaan hebben, noch uitgegroeid zou zijn tot de belangrijkste en meest invloedrijke dierenbeschermingsorganisatie in België? U mag uzelf dus terecht beschouwen als de filosofische vader van GAIA.
Hartelijk dank dat u me herinnert aan de rol die mijn werk heeft gespeeld bij het inspireren van de stichters van GAIA om hun opmerkelijke werk voor dieren te doen. Het is fijn om te weten dat ik u geholpen heb om de organisatie een goede start te laten maken. Ik ben natuurlijk blij dat ik deze positieve invloed heb gehad.
Heeft u inspirerende gedachten of een goed advies voor GAIA ter gelegenheid van ons 30-jarig bestaan?
Houd vast aan het gezonde ethische principe van gelijke aandacht voor de belangen van alle dieren! En moge GAIA nog meer steun verwerven zodat de organisatie een nog krachtiger pleitbezorger wordt voor alle dieren.
