De Schotse zalm lijdt in stilte

“Het neusje van de zalm”. “Superieure kwaliteit”. “Onze zalm wordt duurzaam gekweekt en gevist”. In ons land wordt Schotse zalm verkocht als een product van excellente kwaliteit. Maar de realiteit ligt anders: in Schotse zalmkwekerijen wordt ernstig dierenleed veroorzaakt en de kweek heeft ook een schadelijke impact op het milieu.

Compassion in World Farming voerde in de winter van 2020 een groot undercoveronderzoek uit in de Schotse zalmindustrie. Met behulp van drones en kikvorsmannen werden 22 Schotse zalmkwekerijen onderzocht. Het onderzoeksteam bezocht kwekerijen van de grootste producenten, die samen goed zijn voor 96% van de Schotse zalmindustrie, en concludeerde dat welzijnsproblemen in de kooien wijdverspreid zijn: zalmen zitten met te veel samen in zeekooien, stukken vlees en huid worden weggevreten door zeeluizen, zalmen met misvormingen (vb. ontbrekende ogen), zeewier die groeit uit grote open wonden.

De Schotse zalm lijdt in stilte.

Cijfers

Elk jaar worden wereldwijd honderden miljarden vissen gedood voor consumptie. Dierenwelzijnswetgeving beschermt vissen niet en zij lijden bij het kweken en de slacht.

In Schotland worden elk jaar enorme aantallen Atlantische zalm gekweekt. Alleen al in 2019 produceerde Schotland een recordhoeveelheid van 203.881 ton Atlantische zalm, wat neerkomt op ongeveer 35 miljoen zalmen. Hierbij is geen rekening gehouden met het hoge sterftecijfer vóór de slacht - dat kan oplopen tot meer dan een kwart in alleen al het zeewaterstadium (nog hoger bij het zoetwaterstadium) - zodat het totale aantal gekweekte vissen nog een stuk hoger ligt (+ 40 miljoen zalmen).

Het Verenigd Koninkrijk exporteert zalm naar meer dan 50 landen. In 2019 ging het om maar liefst 99.000 ton waarvan 1260,9 ton naar ons land. België is met die cijfers de negende grootste importeur van Schotse zalm wereldwijd.

Grote welzijnsproblemen bij commerciële praktijken

Tussen oktober en december 2020 vond een grootschalig undercoveronderzoek plaats in 22 Schotse zalmkwekerijen. Op de beelden zien we onder meer: zalmen zonder ogen, zalmen met grote stukken vlees weggevreten door parasitaire zeeluizen, bij sommigen groeide zeewier in open wonden. Er is ook bewijs van zalmen met letsel aan de kieuwen en vinnen, schaafwonden, infecties en beschadiging van de bek door de netten. Poetsvissen (die worden gebruikt om de zeeluizen bij de zalmen te verminderen) worden zelf aangevallen door luizen, sterven vaak en lijden omdat ze verhongeren, geen geschikt habitat hebben en door agressieve interacties en ziekten.

In Schotland sterft tijdens de productie 28,2% van de smolts (jonge zalmen) die in een bepaald jaar in zeekooien worden gezet, als gevolg van ziekten, parasieten en behandelingen tegen zeeluis. Als hierbij de sterfte van de zoetwaterfase wordt meegerekend, is dit cijfer nog hoger. Een industrie waarin 1 op 4 zalmen de uitgroeiperiode (de periode totdat smolts worden overgeplaatst naar zeewaterkooien om te groeien tot slachtgewicht) niet overleeft, zou niet mogen uitbreiden.

De waterkwaliteit in de kwekerij is slecht: olie, voeder, uitwerpselen en algen zweven zichtbaar in het water. Er is sprake van overbevolking en op één kwekerij bleek het water zuurstofarm te zijn.

Wilde zalmen leggen soms 3.000 km af om zich voor te planten maar in de intensieve kwekerijen zwemmen ze ongeveer twee jaar doelloos en opeengepakt rond. Die ellendige leefomstandigheden veroorzaken ernstige letsels en verwondingen.

Zeeluizen

Op de intensieve zalmkwekerijen leden heel veel zalmen aan zeeluizen (komen ook voor in het wild maar proportioneel meer in de kwekerijen). Zeeluizen zijn parasieten die zich voeden met de huid, het bloed en het slijm van vissen als zalm. Hun aantal is toegenomen met de uitbreiding van de zalmindustrie, die nog geen doeltreffende welzijns- en milieuvriendelijke behandelings- of preventiemethode toepast.

Zeeluizen veroorzaken pijn en stress bij zalm. De methoden die de industrie heeft ontwikkeld in een poging de vissen te ontdoen van zeeluis, zoals het blootstellen van vissen aan warm water of hoge druk (“Thermolicer” en “Hydrolicer”) zijn wreed en ondoeltreffend. Veel vissen sterven als gevolg daarvan.

Hele leven opgesloten

In kwekerijen zit de zalm zijn hele leven opgesloten in zeekooien, waardoor hij zijn natuurlijk migratiegedrag niet tot uiting kan brengen. Zeekooien beperken ook de keuzemogelijkheden van de zalm, wat op zijn beurt stress kan veroorzaken..

Aangezien de zalmen vastzitten in een klein, kaal gebied zonder schuilplaatsen, kunnen zij niet naar een nieuwe omgeving verhuizen als reactie op veranderingen zoals temperatuur, zuurstofgehalte, het weer enz. Zij kunnen ook niet op vis jagen, wat zij normaal in het wild zouden doen

Vissen voelen pijn

Vissen voelen pijn: zij hebben een centraal zenuwstelsel, kunnen pijn voelen en lijden, zij zijn immers gevoelige wezens. Ze kunnen nieuwsgierig, emotioneel en gevoelig zijn - net zoals een hond, een kat of een varken.

Dr. Lynne Sneddon, directeur van de afdeling Bioveterinary Science aan de University of Liverpool, kwam tot de conclusie dat gewervelde dieren, en dus ook vissen, pijn ervaren.

De slacht

De Schotse zalmindustrie maakt bij het slachten gewoonlijk gebruik van elektrische en percussieve bedwelmingsmethoden (het toedienen van een harde klap op de schedel van de vis). Bedwelming vóór het slachten is echter niet wettelijk verplicht, het is nog altijd mogelijk dat duizenden zalmen zonder voorafgaande bedwelming worden gedood. De poetsvissen worden gewoon achtergelaten in de kooien om te sterven zonder voorgaande bedwelming.

Ziekten

De zalmkwekerijen zijn een broeihaard voor de verspreiding van ziektes en parasieten.

De zalm lijdt aan verschillende ziektes, zoals Neoparamoeba pemaquidensis (amoebenkieuwziekte - AGD), infectieuze anemie bij zalm (ISA), cardiomyopatiesyndroom (CMS) en pancreasziekte (PD). In 2019 werd 4.031.528 van de vastgestelde 6.281720 sterfgevallen (64%) toegeschreven aan een reeks ziekten en hun behandelingen (Fish Health Inspectorate, 2020).

Nefast voor het milieu

De zalmkweek heeft een aanzienlijke negatieve impact op het milieu. Organisch en chemisch afval van Schotse zalmkwekerijen verandert de chemie van de sedimenten en doodt zeedieren en -planten die op de zeebodem leven. Afval van de kwekerijen (hoofdzakelijk afkomstig van uitwerpselen en niet opgegeten voedsel) leidt tot slechte waterkwaliteit en schadelijke algengroei, waardoor de hoeveelheid zuurstof in het water afneemt en de kweekvissen die niet kunnen wegzwemmen, kunnen stikken.

Ook het gebruik van chemicaliën en medicijnen voor de behandeling van infecties en ziekten, zoals de insecticide emamectinbenzoaat, is schadelijk voor het milieu. Deze zijn niet alleen giftig voor vissen en andere zeeorganismen, maar ook voor vogels en zoogdieren.