Wist je dat …?
Over de hele wereld leven in meer dan 10.000 dierentuinen miljoenen wilde dieren in gevangenschap. Ze zijn vaak opgesloten in verblijven, die veel kleiner zijn dan hun natuurlijk territorium en die qua aankleding erg verschillen van de savanne of het bos, waar ze eigenlijk thuishoren. Het is dan ook niet verwonderlijk dat velen van hen lijden aan ernstige mentale en fysieke aandoeningen. Stereotiep gedrag – abnormale repetitieve gedragingen – komt bij deze dieren heel vaak voor en wijst op een groot psychisch lijden. De dieren gaan onophoudelijk ijsberen, constant heen- en weer wiegen, dwangmatig gedrag vertonen, zichzelf verminken, ... De verveling is zo groot dat de dieren letterlijk gek worden.
De verblijven in dierentuinen zijn voornamelijk gebouwd met het oog op de bezoekers, die de dieren steeds moeten kunnen bekijken, ook als dit ten koste gaat van de rust en stilte van de dieren. Deze worden maar al te vaak blootgesteld aan lawaaierige mensenmassa’s en worden soms gedwongen, om tegen hun zin met mensen in contact te komen. Dit alles leidt tot voor de dieren tot erg veel stress en tast zo hun al slechte levenskwaliteit verder aan.
Om hun lucratieve activiteiten te rechtvaardigen, beweren dierentuinen dat ze bedreigde diersoorten beschermen. De meeste diersoorten in dierentuinen zijn echter niet met uitsterven bedreigd. Vanuit het oogpunt van natuurbehoud heeft het dus geen zin om ze in gevangenschap te houden. De keuze van de diersoorten, die aan het publiek worden tentoongesteld, is dan ook vaak gebaseerd op de iconische aard van de dieren en niet op beschermingscriteria.
Bovendien zijn de meeste dieren in dierentuinen in gevangenschap geboren, waardoor het moeilijk, zo niet onmogelijk is om ze terug te zetten in het wild. Of ze nu tot bedreigde diersoorten behoren of niet, de overgrote meerderheid van deze dieren zal nooit opnieuw in hun biotoop geïntroduceerd worden. Het argument van soortbehoud, dat door de dierentuinen steeds weer wordt aangehaald, houdt dus geen steek.
De pedagogische en wetenschappelijke aanpak van dierentuinen is al even bedenkelijk. Want wat kunnen we leren over het natuurlijke gedrag van een wild dier (dieet, habitat, voortplanting, enz.) door het te observeren terwijl het opgesloten zit in een te klein en onnatuurlijk verblijf? Wat kunnen we leren van een dier dat gefrustreerd, eenzaam en gespannen is en over geen enkele autonomie beschikt?
En daar blijft het niet bij: elk jaar doden dierentuinen enkele duizenden dieren om hun overbevolkingsprobleem op te lossen. Met andere woorden: als een dierentuin vindt dat een dier "overtollig" is, kan het worden gedood.
Dierentuinen zijn nog steeds lucratieve bedrijven, met menselijk vermaak als hoofddoel. Sommige zoo’s hebben de laatste jaren zeker en vast inspanningen geleverd om de dieren een waardiger leven te kunnen bieden, maar laten we onszelf niets wijsmaken: zelfs in de beste dierentuinen leven de dieren nog steeds in gevangenschap. Dit is en blijft een triest bestaan voor alle wilde dieren.
